Mỗi nơi một giá
Khảo sát tại một số trung tâm phân tích ADN trên địa bàn Hà Nội, có thể dễ dàng nhận thấy, ở cùng một dịch vụ, mỗi nơi đưa ra một mức giá tương đối khác nhau. Mỗi dịch vụ, ngoài việc cung cấp số lượng mẫu, khách hàng có thể lựa chọn thời gian thực hiện từ nhanh đến chậm.
Cụ thể, để phân tích 2 mẫu xác định huyết thống, nhanh, sau 4h có thể đưa ra được kết quả, khách hàng có thể phải trả từ 7-12 triệu đồng, nếu là 6h thì sẽ từ 5- 10 triệu đồng, 8h là 4- 9 triệu đồng, tùy từng trung tâm và giảm dần theo ngày. Chậm nhất, kết quả xét nghiệm sau 4 ngày là 4 triệu đồng. Cứ thêm mẫu của ca xét nghiệm, các trung tâm sẽ lấy thêm khoảng từ 1,5- 3 triệu đồng/ mẫu, tùy mốc thời gian. Ngoài ra, một số trung tâm còn quy định, lệ phí thu mẫu ngoài giờ là 50.000 vnđ/ trường hợp. Thu mẫu tại nhà trong nội thành Hà Nội 100.000 vnđ/trường hợp.
Trả lời cho câu hỏi: tại sao có chuyện mỗi nơi một giá, đại diện các trung tâm đều cho rằng: mỗi trung tâm có cơ sở thiết bị máy móc, sử dụng các hóa chất khác nhau. Và vì các mẫu mang đến các trung tâm là rất khác nhau nên kĩ thuật áp dụng cho mỗi mẫu cũng không thể giống nhau được. Liệu đây có phải là câu trả lời thỏa đáng cho khách hàng xét nghiệm ADN? Và đâu là lí do thực sự của tình trạng này?
Sự thật và các phòng Lab xét nghiệm ADN ở Việt Nam
Tại Việt Nam, hiện nay, nếu tính nhanh sẽ có khoảng gần 20 đơn vị xét nghiệm ADN trên cả nước. Ở khu vực nhà nước, có thể kể đến Viện khoa học hình sự, Pháp y Quân Đội, Pháp y y tế. Đối với các doanh nghiệp tư nhân, những cái tên đã được thành lập và tương đối có uy tín có thể kể đến đó là: Trung tâm phân tích ADN và Công nghệ sinh học, Gentis, Bionet, DNA info,…
Tất cả các phòng xét nghiệm đạt chuẩn cần đảm bảo cán bộ có chuyên môn, được đào tạo chuyên ngành về ADN, có chứng chỉ hành nghề và có kiến thức thực tế. Về cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm cũng phải cần có mặt bằng theo quy định, trang thiết bị, hóa chất, phương tiện hỗ trợ, có các hoạt động hợp tác quốc tế về trao đổi công nghệ. Hơn hết, phòng khám phải được các cơ quan thẩm quyền công nhận.
Mới đây, GS.TS Lê Đình Lương- Chủ tịch hội Di truyền Việt Nam đã có một cuộc điều tra và đi đến kết luận: trong số khoảng hơn 10 công ty hoạt động trong lĩnh vực phân tích ADN ở Miền Bắc, chỉ có khoảng 30% là có phòng thí nghiệm đạt chuẩn. Nhưng máy móc của các đơn vị khác nhau dẫn đến việc sử dụng và tiêu hao hóa chất khác nhau. Những công ty không có phòng thí nghiệm này sẽ tiến hành lấy mẫu sẽ phải thuê đơn vị khác thực hiện phân tích mẫu và trả kết quả cho khách. Hiểu đơn giản, các đơn vị này gần như đóng vai trò của việc môi giới. Đây là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng mỗi nơi một giá.
Cần có một nhạc trưởng trong việc phân tích ADN
Đồng quan với GS.TS Lê Đình Lương , Đại tá Hà Quốc Khanh- Giám định viên tư pháp kỹ thuật hình sự còn cho biết thêm, việc phân tích ADN hiện nay ở Việt Nam còn thiếu sự kiểm soát của các cơ quan chức năng có thẩm quyền. Chính vì vậy giữa các phòng thí nghiệm hoạt động trên cơ sở mạnh ai nấy làm và không có sự liên kết với nhau.
Chất lượng giữa các trung tâm ADN hiện nay đang bị đánh đồng và không có sự phân biệt rõ rệt đâu là nơi có phòng thí nghiệm tốt và đâu là đơn vị chưa đạt chuẩn. Giữa ma trận các website với những hình ảnh hoành tráng về hệ thống máy móc, con người, các công trình,…rõ ràng, khách hàng không thể tự tìm hiểu được đâu là nơi họ cần đến.
Ở một góc nhìn khác, Đại tá Hà Quốc Khanh cho rằng: hiện nay một số cơ sở phân tích ADN ngoài công lập đã có bước phát triển mới bởi họ thực sự chủ động trong kinh doanh, chủ động về tuyển dụng và đào tạo, đầu tư máy móc và con người. Chính vì vậy, khả năng phân tích ADN của những đơn vị này tương đương, hoặc vượt trội với các cơ sở công lập. Những kết quả phân tích của các trung tâm này rõ ràng có giá trị, nhưng nhiều khi, vẫn chưa được pháp luật công nhận.
Rõ ràng, ở Việt Nam, lĩnh vực ADN ứng dụng trong điều tra, truy tố và xét xử tội phạm cũng như đáp ứng những nhu cầu chính đáng của xã hội và công dân đã có những bước phát triển và tiến bộ đáng kể. Nhưng, để việc phân tích ADN quy củ hơn, rất cần đến sự quản lí của các cơ quan có thẩm quyền mà trước mắt, cần có một Hiệp hội Phân tích ADN Việt Nam. Để việc phân tích ADN không chỉ dừng lại ở việc xác định huyết thống mà còn mở rộng trong ứng dụng ngành y tế và phân tích ADN ti thể từ xương góp phần tìm kiếm mộ hàng ngàn liệt sĩ trong chiến tranh. Theo đó để tạo sự bình đẳng giữa các cơ sở phân tích ADN công lập và các cơ sở dịch vụ khác.
Nguồn Nguyễn Duyên – KhoePlus.vn
